EFS vs BitLocker — Nên dùng mã hóa Windows nào?

Windows cung cấp hai công cụ mã hóa mạnh: EFS (Encrypting File System) và BitLocker. Cả hai đều bảo vệ dữ liệu nhưng phục vụ mục đích khác nhau. Bài viết này giải thích điểm khác biệt chính, giúp bạn (cá nhân hoặc doanh nghiệp tại Việt Nam) chọn giải pháp phù hợp.

EFS là gì (Encrypting File System)?

EFS là cơ chế mã hóa ở cấp file được tích hợp trong Windows. Bạn có thể mã hóa từng file hoặc thư mục trên ổ NTFS; khi mã hóa bằng EFS, chỉ tài khoản người dùng đã mã hóa (hoặc tài khoản được ủy quyền) mới mở được file đó. Người dùng khác kể cả có quyền truy cập máy tính vẫn không đọc được nội dung file. Cách sử dụng EFS để mã hóa tệp trong Windows.

Điểm nổi bật của EFS

1. Mã hóa trên file hoặc thư mục cụ thể.
2. Khóa/certificate liên kết với tài khoản người dùng Windows.
3. Chỉ hoạt động trên ổ định dạng NTFS.
4. Phù hợp khi nhiều người dùng cùng dùng chung máy.
5. Minh bạch với người dùng được ủy quyền — file mở bình thường khi đã đăng nhập.

BitLocker là gì?

BitLocker là mã hóa toàn ổ (full-disk encryption) có trên Windows Pro, Enterprise và Education. Không như EFS, BitLocker mã hóa toàn bộ phân vùng/laufwerk — gồm hệ điều hành, chương trình và tất cả file. Nếu thiết bị hay ổ cứng bị mất/đánh cắp, dữ liệu sẽ bảo vệ bằng mật khẩu, TPM hoặc khóa phục hồi.

Điểm nổi bật của BitLocker

1. Mã hóa toàn bộ ổ/ phân vùng.
2. Bảo vệ dữ liệu ngay cả khi ổ rời khỏi thiết bị.
3. Hỗ trợ TPM (Trusted Platform Module), PIN, mật khẩu và khóa phục hồi.
4. Rất phù hợp cho laptop và thiết bị di động có nguy cơ bị mất/đánh cắp.
5. Hỗ trợ yêu cầu tuân thủ bảo mật của doanh nghiệp.

Sự khác biệt chính giữa EFS và BitLocker

1. Phạm vi mã hóa
EFS: file/thư mục riêng lẻ.
BitLocker: toàn bộ ổ hoặc phân vùng.

2. Mục tiêu bảo vệ
EFS: ngăn người dùng khác trên cùng máy truy cập file.
BitLocker: ngăn truy cập khi thiết bị/ổ cứng bị xâm phạm vật lý.

3. Quản lý khóa
EFS: dùng certificate/khóa liên kết tài khoản người dùng.
BitLocker: dùng TPM, mã PIN, mật khẩu, và khóa phục hồi.

4. Ảnh hưởng hiệu năng
EFS: ít tác động đến thao tác file hàng ngày.
BitLocker: có tác động nhẹ do mã hóa toàn ổ (thường không đáng chú ý trên máy hiện đại).

5. Sẵn có
EFS: yêu cầu NTFS; chức năng quản trị có thể khác nhau theo phiên bản Windows.
BitLocker: có trong Windows Pro/Enterprise/Education.

Khi nào nên dùng EFS?

1. Khi bạn cần bảo vệ file/thư mục cụ thể trên máy dùng chung (ví dụ: tài liệu nội bộ, hồ sơ cá nhân).
2. Khi muốn phân quyền truy cập chi tiết theo người dùng.
3. Lưu ý: quản lý certificate và sao lưu khóa EFS cẩn thận để tránh mất dữ liệu.

Khi nào nên dùng BitLocker?

1. Khi muốn bảo vệ toàn bộ thiết bị, đặc biệt là laptop, máy tính xách tay hoặc ổ cứng ngoài có nguy cơ bị mất/đánh cắp.
2. Khi cần bảo vệ dữ liệu “at rest” và đảm bảo khó truy cập nội dung ổ cứng nếu bị tháo ra.
3. Phù hợp cho doanh nghiệp cần tuân thủ chính sách bảo mật và quản lý khóa tập trung.

Có thể dùng EFS và BitLocker cùng nhau không?

Có. Nhiều tổ chức triển khai BitLocker làm lớp bảo vệ cơ bản cho toàn ổ, đồng thời dùng EFS để mã hóa thêm các file thực sự nhạy cảm. Sử dụng kết hợp giúp bảo vệ ở cả mức ổ và mức file.

Lưu ý triển khai tại Việt Nam (địa phương hóa)

1. Lưu giữ khóa phục hồi: khuyến nghị doanh nghiệp lưu khóa phục hồi tập trung (Active Directory/Intune/MBAM) hoặc cá nhân lưu an toàn (tài khoản Microsoft, USB mã hóa, in ra và cất ở két).
2. Thiết bị cũ không có TPM: BitLocker vẫn có thể dùng nhưng cần cấu hình thêm (USB chứa khóa khởi động).
3. Chính sách doanh nghiệp: xây quy trình sao lưu khóa, khôi phục và huỷ khóa khi nhân sự nghỉ việc.
4. Tuân thủ luật nội địa: BitLocker/EFS hỗ trợ kỹ thuật, nhưng tuân thủ pháp lý/ bảo vệ dữ liệu còn phụ thuộc quy trình, lưu trữ và mức độ quản trị của tổ chức.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Làm sao bật BitLocker trên Windows 10/11?
Mở Control Panel → BitLocker Drive Encryption → Bắt đầu (Turn on), làm theo hướng dẫn (cần Pro/Enterprise/Education). Lưu khóa phục hồi ra nơi an toàn.

2. EFS có trên Windows Home không?
EFS yêu cầu NTFS; chức năng và quản lý có thể bị giới hạn trên các bản Home. Kiểm tra tài liệu Microsoft theo phiên bản cụ thể.

3. Nên lưu khóa phục hồi ở đâu?
Doanh nghiệp: AD/Intune/MBAM. Người dùng cá nhân: tài khoản Microsoft, USB mã hóa, in ra và lưu két an toàn, hoặc trình quản lý mật khẩu uy tín.

4. BitLocker có giúp tuân thủ quy định bảo mật không?
BitLocker hỗ trợ yêu cầu kỹ thuật về bảo mật dữ liệu “at rest”, nhưng tuân thủ toàn diện còn phụ thuộc vào chính sách, quy trình và chứng cứ quản trị của tổ chức.

5. Có ai có thể bẻ khóa EFS nếu có quyền admin?
Administrator có thể khôi phục file nếu có khóa khôi phục tương ứng; quản trị hệ thống cần quản lý quyền và khóa chặt chẽ.

Kết luận

1. BitLocker: lựa chọn ưu tiên làm lớp bảo vệ cơ bản cho thiết bị, đặc biệt laptop và ổ rời.
2. EFS: lựa chọn để bảo vệ file/thư mục cụ thể, phù hợp môi trường nhiều người dùng.
3. Kết hợp: BitLocker + EFS cho an toàn nhiều lớp.
4. Quan trọng: quản lý khóa, lưu trữ khóa phục hồi và dựng quy trình sao lưu là yếu tố quyết định mức độ an toàn thực tế.

0 0